Er is momenteel veel te doen over bureaus die geld verdienen met bezwaren tegen WOZ-beschikkingen. Gemeenten klagen al jarenlang over de belasting die deze bezwaren meebrengt voor hun organisatie en financiële middelen. Staatssecretaris Van Rij loopt nu hard van stapel met maatregelen om paal en perk te stellen aan het ‘verdienmodel’ van no cure no pay-bedrijven (‘NCNP-bedrijven’) die namens burgers bezwaar maken tegen de waardebepaling. Zo wil de staatssecretaris de proceskostenvergoeding voor rechtsbijstand in bezwaar omlaag brengen en de proceskostenvergoeding niet aan het NCNP-bedrijf, maar aan de burger laten uitkeren.
Gemeenten doen er goed aan om deze maatregelen niet af te wachten. Beter is het om de lijn te volgen die het kabinet in het najaar van 2022 innam: betrek de burger vooraf bij de waardebepaling van zijn woning en zorg voor een laagdrempelige mogelijkheid voor correctie als de burger het niet eens is met de WOZ-beschikking. Dat kan door artikel 4:8 van de Awb toe te passen. De burger ontvangt dan eerst een conceptwaardering. Mocht hij het oneens zijn met de WOZ-waarde, dan de burger (zelf of via een bureau) een zienswijze in te dienen. Nog beter is het om de burger op voorhand te wijzen op de mogelijkheid van een persoonlijk overleg op het gemeentehuis. Hier kunnen NCNP-bureaus niet tegenop. Een proceskostenvergoeding ontvangen zij namelijk alleen voor een bezwaar- of beroepschrift, maar niet voor een zienswijze tegen een ontwerpbesluit. Dat mes snijdt aan twee kanten: burgervriendelijker én minder proceskostenvergoedingen!
Deze denklijn is niet nieuw. In opdracht voor het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) is door bureau Breuer & Intraval onderzoek gedaan naar de omvang van de problematiek van NCNP-bureaus in WOZ-procedures. Uit het onderzoeksrapport, dat eind 2020 werd gepubliceerd, blijkt dat er geen sprake is van grootschalig ‘profiteren’ door NCNP-bedrijven bij de WOZ. Het rapport legt juist de vinger bij het probleem van het grootschalig en modelmatig waarderen, waardoor bezwaarmakers relatief vaak gelijk krijgen.
De regering stelde in september 2022 drie verbeterpunten voor naar aanleiding van het rapport:
- betrek burgers aan de voorkant bij de waardering van hun woning;
- bied de mogelijkheid van informeel contact bij een (mogelijk) onjuiste WOZ-waarde;
- ondersteun gemeenten bij de afhandeling van bezwaren.
Deze verbetermaatregelen zijn nog vers. Daarom mag het bijzonder heten dat de staatssecretaris de focus voor actie nu plotseling verlegt van de voorkant naar de achterkant van de bezwaarprocedure: hij wil ervoor zorgen dat het voor NCNP-bureaus financieel minder aantrekkelijk wordt om namens burgers bezwaar te maken. De jarenlange lobby van de VNG is voor het kabinet blijkbaar niet meer te negeren.
De voorgestelde maatregelen moeten in de loop van 2024 hun beslag krijgen.
Deze bijdrage is geschreven door mr. Rudolf van Binsbergen.
