Nederland was in rep en roer toen de Raad van State op 29 mei 2019 oordeelde dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in strijd was met Europees recht. Het PAS voorzag erin dat activiteiten die leidden tot een beperkte toename van de stikstofdepositie op gebieden waar de kritische depositiewaarde (KDW) werd overschreden, zonder natuurvergunning konden worden uitgevoerd. De Raad van State concludeerde dat het PAS niet de vereiste zekerheid bood voor natuurbehoud en natuurherstel en vernietigde het PAS. Veel bedrijven die waren uitgebreid met een PAS-melding, waren daardoor ineens illegaal en moesten alsnog een vergunning aanvragen. Er was echter niet voldoende stikstofruimte voor vergunningverlening, zodat ontwikkelingen rond gebieden met een stikstofdepositie boven de KDW in feite op slot zaten.
De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft in februari 2022 het Legaliseringsprogramma PAS-meldingen gepresenteerd. Het legaliseringsprogramma moet het mogelijk gaan maken dat initiatiefnemers die een PAS-melding hebben gedaan, toch een natuurvergunning krijgen.
Inmiddels zijn verschillende verzoeken om handhaving gedaan en hebben meerdere rechtbanken geoordeeld dat er iets moet gebeuren omdat er nu eenmaal sprake is van een illegale situatie. De vraag is natuurlijk of dit programma voor die handhavingsproblematiek een oplossing zal bieden. Wat ons betreft is dat het geval als op grond van het legaliseringsprogramma vaststaat dat het bedrijf daadwerkelijk binnen afzienbare tijd de beschikking zal krijgen over stikstofruimte.
Hoe ziet het legaliseringsprogramma er uit?
Bronmaatregelen
Door het nemen van bronmaatregelen moet het Rijk stikstofruimte zien vrij te maken. De Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv), de Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij natuurgebieden (Rpav) en de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) zullen hiervoor worden ingezet.
De Srv geeft intensieve varkenshouderijen aanspraak op subsidie als zij overgaan tot bedrijfsbeëindiging. Dit moet ruimte creëren in het Stikstof Registratie Systeem (SSRS). Vrijgekomen ruimte wordt in eerste instantie gebruikt voor woningbouw en zeven grote infrastructurele projecten.
De Rpav moet de piekbelasting op Natura 2000-gebieden verkleinen. Boerenbedrijven die naast een stikstofgevoelig natuurgebied liggen kunnen worden opgekocht om stikstofruimte vrij te maken.
Stikstofruimte van de Srv komt uiterlijk midden 2022 ter beschikking. Voor de Rpav geldt dat ruimte van de regeling de tweede helft van 2022 ter beschikking komt, en van de Lbv komt de ruimte in 2024 beschikbaar.
Criteria
PAS-melders komen in aanmerking voor legalisering wanneer voor indertijd voor hun project een meldingsplicht gold en deze melding ook is gedaan. Het project moet verder al volledig gerealiseerd zijn. Als het project nog niet volledig is gerealiseerd, kan de PAS-melder toch in aanmerking komen voor het legaliseringsprogramma als de uitvoering van het project al begonnen is, of als project nog niet is gestart, maar al wel is belast met onomkeerbare en significante investeringsverplichtingen.
Deze bijdrage is geschreven door de Praktijkgroep Overheid.
