Aanbestedende diensten moeten voortaan beter uitleggen waarom zij een inschrijver niet uitsluiten. Dat volgt uit een uitspraak van het Europese Hof van Justitie (C-66/22).
Toscca-arrest
Op 21 december 2023 deed het Europese Hof van Justitie uitspraak in een Portugese aanbestedingszaak. Het ging om het bedrijf Toscca, dat zich verzette tegen de uitkomst van een aanbesteding voor spoorweginfrastructuur. Zij stelde zich op het standpunt dat de winnende inschrijver ten onrechte niet is uitgesloten van de aanbestedingsprocedure. Er zou een uitsluitingsgrond van toepassing zijn op deze winnaar (kartelvorming). De aanbestedende dienst wees het verzoek van Toscca af, maar ging niet in op de reden voor het niet-uitsluiten van de winnaar.
De Portugese rechter besloot het Hof van Justitie te vragen hoe ver de motiveringsplicht van een aanbestedende dienst gaat. Het Hof van Justitie wijst eerst op het recht op behoorlijk bestuur uit het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, dat op aanbestedende diensten van toepassing is. Daaruit volgt dat besluiten zorgvuldig gemotiveerd moeten worden. De ratio daarvan is dat degene tot wie zich een besluit richt, in staat moet zijn te beoordelen of er reden is om de kwestie aan de rechter voor te leggen. Dit werkt ook door in het aanbestedingsrecht. De afgewezen inschrijver moet kunnen beoordelen of zijn beroep tegen een afwijzing van zijn inschrijving kans van slagen heeft.
In dit specifieke geval ging het vervolgens over de vraag of het niet-uitsluiten van de winnaar ook gemotiveerd moest worden. Het Hof van Justitie oordeelt dat dit het geval is. Juist als een uitsluitingsgrond van toepassing kan zijn, heeft de niet-uitsluiting van de winnaar gevolgen voor de rechtspositie van de overige inschrijvers. Die hebben in dat geval (meer) recht op een uitleg daarvan.
Trend
Dit arrest past in de lijn van de Europese rechtspraak (zie onder meer de arresten Veridos en Sopra) waarin nadruk wordt gelegd op het transparantiebeginsel bij aanbestedingen. Als gevolg hiervan is de onderzoeksplicht en de motiveringsplicht aangescherpt. De aanbestedende dienst mag eigen keuzes maken, maar moet die ook aan alle gegadigden uit kunnen leggen. Geen rare gedachte, maar in het aanbestedingsrecht is dat soms nog even wennen.
Vragen? Neem contact op met een van onze aanbestedingsspecialisten.
